W
austriackim rejonie Weinviertel (dolna Austria), a więc
na obrzeżu właściwego rozprzestrzeniania się pszczół rasy
Carnica, Guido Sklenar zajmował się selekcją miejscowej
pszczoły. W 1890r. jako młody nauczyciel przybył on do Mistelbach,
gdzie zbudował własną pasiekę. Wkrótce pasieka uległa powiększeniu
o kolejne 36 pni swego teścia, osiągając ogółem 50 rodzin.
Już w pierwszym roku szczególną jego uwagę zwróciła jedna
z rodzin dostarczając największą ilość miodu. Dodatkowo
pień ten wyróżniał się spośród innych wyjątkową łagodnością,
spokojem, odpornością na warunki pogodowe a także odpowiednim
zaopatrzeniem zimowym.
Pszczoły znajdujące
się w tym ulu wykonywały loty nawet wtedy, gdy inne pozostawały
w ulu. Godne uwagi było również urządzenie rodni. Z góry
na dół plastry posiadały piękny wieniec miodu za którym
postępował pas pyłku opasający czerw. Interesująca była
również bardzo dobra zimowla z wyjątkowo niskim obsypem.
Po zimowli zaledwie średnio silna rodzina, w zaskakująco
krótkim czasie prześcigała wszystkie pozostałe. Również
w kolejnych dwóch latach, gdy pasieka rozrosła się do 70
rodzin, potwierdziły się wspomniane cechy tak, że pień ten
znalazł się znowu na czele wydajności. Jedyną negatywną
cechą tej rodziny było nadmierne użycie propolisu. Będąc
pod wrażeniem uzyskanych rezultatów Sklenar podjął próbę
rozmnożenia tej rodziny poprzez rójkę, jednak w żaden sposób
nie mógł wprowadzić jej w nastrój rojowy. Ponieważ sposoby
wychowu matek były wtedy jeszcze mało znane, sięgnął on
do metody "plastra sercowego" podobnego do cięcia
łukowego uzyskując szereg matek jako hodowlę wtórną ze swojej
"elitarnej rodziny" ulokowanej w ulu nr.47. Numer
ten też posłużył jako symbol matek wywodzących się z tego
pnia.
Od tego momentu, Sklenar
zajął się intensywnie selekcją. Pomocną była mu jego wyjątkowa
zdolność obserwacji i umiejętność wyciągania z poczynionych
obserwacji prawidłowych wniosków. Stale i konsekwentnie
szedł drogą którą uznał za słuszną. Jego zasada brzmiała:
"szara, łagodna, spokojna" ujmując główne cechy
rasy Carnica. Dążąc do celu, we wszystkich niezadowalających
rodzinach swojej, rozrosłej w międzyczasie do 150 pni pasieki,
wymieniał matki na pochodzące z hodowli wtórnej z pnia nr.47.
Dzięki podtrzymywaniu zwiększonej populacji trutni w rodzinach
ojcowskich oraz przekazywaniu matek sąsiednim pszczelarzom,
udaje mu się w końcu, mimo braku trutowiska, wyhodować relatywnie
jednolitą linię wewnątrz rasy Carnica.
Guido Sklenar był, podobnie
jak i inni hodowcy wywodzący się z starego wielkoaustriackiego
obszaru Carnica, sumiennym i sprytnym człowiekiem interesu.
Promował swoja linię 47 na obszarze niemieckojęzycznym,
a w maju 1922r. założył własne czasopismo fachowe "Mein
Bienenmutterchen". Prowadził również wśród szerokiej
rzeszy pszczelarzy wykłady przekazując swoją wiedzę i doświadczenie.
Jako że linia 47 posiadała nie tylko spokój i pracowitość
rasy Carnika ale, w przeciwieństwie do wielu importów z
Słowenii, lepiej nadawała się do hodowli pszczół w ulach
wiejskich, znalazł Sklenar w Niemczech wielu wdzięcznych
odbiorców. W latach 1930-1938 stale było utrzymywane 10
rodzin wychowujących, które dostarczały tygodniowo około
200 mateczników. Należy jednak dodać, iż sukces ten był
uzyskany dzięki niepowodzeniom w hodowli wtórnej w Niemczech.
Otóż z powodu ciągłego krzyżowania się z miejscową pszczołą
ciemną, nie udawało się tam utrzymać pożądanych cech Carnici
co z kolei zmuszało do ciągłego importu z Mistelbach.
Wraz z określeniem pierwszych
cech charakteryzujących daną rasę, w 1937r w Niemczech przebudowano
i na nowo zorganizowano hodowlę. Zmiany te były ukierunkowane
na uszlachetnienie i rozpowszechnienie miejscowej pszczoły
ciemnej A. M. Mellifera. Ponieważ Carnica a tym samym linia
47 nie należały do tej rasy ich oficjalny import został
zakazany. Sytuacja zmieniła się dopiero w 1938r. wraz z
włączeniem Austrii do III Rzeszy. W maju 1939r. uhonorowano
Sklenara najwyższym pszczelarskim odznaczeniem - "Srebrnym
Plastrem", a stowarzyszenie pszczelarzy uznało go za
hodowcę czystej rasy. Jego linię nazywano odtąd linią Sklenar.
Jednocześnie uznano
trutowisko w Hirschgrund w pobliżu Mistelbach jako pierwsze
stanowisko tego typu w Austrii. Od tego momentu wszystkie
prace hodowlane prowadzone były w tym miejscu mimo, iż było
ono nadal niewystarczająco odseparowane oraz że zgodnie
z ówczesnymi wyobrażeniami wystawiano tam tylko jedną rodzinę
ojcowską. Miejsce to dostarczało rocznie około 5000 zapłodnionych
matek.
Na skutek rozmaitych
okoliczności i nieporozumień pomiędzy Sklenarem a stowarzyszeniem
pszczelarzy, w 1944r. hodowla linii Sklenar została zawieszona.
Dopiero po wojnie, poprzez badania przeprowadzone przez
komisję Związku Pszczelarzy Westfalskich, Sklenar odzyskał
uznanie jako hodowca. Oprócz Związku Pszczelarzy Westfalskich
również instytut krajowy w Münster szczególnie popierał
hodowle Sklenara.
Po śmierci Guido Sklenara
w 1953r. prace hodowlane przejęła jego córka - Hannerl Weber-Sklenar.
Szybko jednak pojawiło się wiele skarg na matki sprowadzane
z Mistelbach. Okazało się, że na skutek zmian przeprowadzonych
w gospodarce rolnej, wielu pszczelarzy tego regionu było
zmuszonych wędrować z pasiekami do obszarów leśnych "Waldviertel"
oraz południowo-wschodniej części regionu "Bömerwald".
Sytuacja ta prowadziła do powstania krzyżówek, od których
w końcu i pasieki Sklenara nie zostały oszczędzone.
Postawione początkowo
twierdzenie, że pszczoła Sklenara nie jest czystą Carnicą
lecz powstała jako forma przejściowa pomiędzy Carnicą a
Melliferą na skraju terenu rozprzestrzeniania się Carnici,
nie dało się podbudować, ale przede wszystkim nie dawało
żadnej poręki na stałe sukcesy hodowlane. Tak więc od 1987r.
uznaje się w Niemczech powszechnie przez hodowców pszczół
Sklenar standard cech Carnici.
Miejscowość Mistelbach
nie była jedyną w której prowadzono intensywną hodowlę pszczół
Sklenar. Przed wojną hodowca H. Hupfeld z Alternitte w pobliżu
Kassel uchodził również za doświadczonego hodowcę Sklenarek.
Dysponował on wybitnym materiałem wyróżniającym się zdolnością
do pozyskiwania nektaru z czerwonej koniczyny. Jedną z większych
stacji hodowli Sklenarek była w końcu lat trzydziestych
pasieka w Oberhof w Turyngii. Natomiast hodowca W'DDEL z
Magdeburga skupił się w głównej mierze na ubarwieniu traktując
wydajność po macoszemu. W wyniku tej selekcji powstała w
pasiece na wyspie Oie na morzu bałtyckim linia Alba, która
jednak szybko straciła na znaczeniu.
Dzisiaj hodowcy linii
Sklenar są w daleko idącym stopniu zorganizowani w założonym
już przed II wojną światową Związku Hodowców linii Sklenar.
Prowadzone są koła hodowców, trutowiska, jak również stanowiska
kontrolne. Hodowla linii Sklenar szczególnie szeroko rozpowszechniona
jest w Bawarii iWestfalii (okręg Lippisch). Funkcję trutowiska
pełnią wyspy: Hallig, Borkum oraz najbardziej znana Juist.
Zgodnie z informacjami
podanymi przez Związek Hodowców linii Sklenar obecnie prowadzona
jest hodowla siedmiu linii uznawanych jako linie Sklenar:
47/P/1
Bardzo stara linia której rodziny wyróżniają się szczególnie
wysokim znoszeniem pyłku co określa litera P w oznaczeniu.
Numer 1 nawiązuje do numeru ula rodziny hodowlanej. Pszczoły
tej linii charakteryzują się bardzo dobrą zimowlą, szybkim
rozwojem wiosennym oraz łagodnością. W wyniku szybkiego
osiągnięcia pełnego potencjału oraz przerw w pożytkach mają
tendencje do rójek. Bardzo dobra linia w celu uzyskania
krzyżówek.
47/9/26
Również bardzo stara linia, wyróżniająca się długowiecznością
królowych. Rodziny tej linii nazywane są "głodomory"
i są bardzo dobrymi zaopatrzeniowcami na zimę. Dalszymi
cechami są: wybijający się brak skłonności do rójek, wysoka
wydajność i łagodność. Średnio silne rodziny budowane są
z dużym udziałem pszczół ciemnych.
47/19/48
Stara linia hodowlana z bardzo łagodnymi pszczołami,
dającymi wiele satysfakcji w obsłudze. Tworzy rodziny silne,
nieskłonne do rójki, o dużej wydajności. Dobra linia do
krzyżowania.
47/9/15
Jest to bardzo stara linia o jednolicie szarym
ubarwieniu. Rodziny średnio silne, szczególnie dające wiele
zadowolenia w pracy, o dobrej wydajności. Określana jako
zwinna, pełna temperamentu pszczoła.
47/9/24
Średnio silne rodziny charakteryzują się łagodnością
i dużą wydajnością. Na jesieni tworzy silne rodziny. Również
wdzięczne w hodowli.
47/H/47
Linia ta została zadedykowana córce Sklenara
- Hannerl. Symbole tej linii oznaczają H - Hannerl, 47 -
numer pnia. Charakteryzowana jako niezniszczalna, bardzo
twarda pszczoła o silnych skłonnościach do czyszczenia ula.
Tworzy średnio silne rodziny o większym temperamencie niż
47/G/10. Pszczoły cechują się dobrą wydajnością i brakiem
skłonności do rójki. PóĽną jesienią osiągają silne roje.
Określane jako "skowronki" z powodu wczesnego
rozpoczynania pracy.
47/G/10
Linia ta została zaprezentowana publicznie w 10 rocznicę
śmierci Guido Sklenara. Z powodu swej wybitnej łagodności
określana jako "jagnięca" pszczoła, idealna dla
dzieci. Tworzy bardzo silne rodziny, wdzięczne w obsłudze,
z małą skłonnością do rójek. Roje osiągają dużą wydajność
oraz nie mają tendencji do składania miodu w gnieĽdzie.
Ciągle ponawiane są
próby krzyżowania linii Sklenar z innymi liniami Carnici
(Peschetz, Troiseck). W większości przypadków powstające
hybrydy nie przynoszą zadawalających wyników. Często dochodzi
do powstawania niespokojnych lub skłonnych do rójek rodzin.
Dlatego zaleca się, dla wykorzystania efektów heterogennych,
krzyżowania linii pszczół Sklenar pomiędzy sobą.
Źródło:
Dokumenty z kursu "Studium charakterystyk", Bazylea
1995.
Autor:
Friedrich Karl Tiesler, doradca hodowlany w DIB.
Charakterysyka
własna użytkowanych linii
Poniższa
charakterystyka dotyczy linii Sklenar użytkowanych w pasiece
"Rój". Przedstawione cechy bazują na obserwacjach
własnych głównie matek reprodukcyjnych chociaż są one również
powielane w dużym stopniu w rodzinach matek córek.
47/G/10 - pszczoły bardzo łagodne, utrzymują dużą
siłę przez cały sezon. Miód znoszą głównie do nadstawek
gdyż matki zaczerwiają całe gniazdo. W okresach bezpożytkowych
lub załamania pogody mogą wchodzić do nastroju rojowego.
Do zimowli wchodzą z rodzinami silnymi lub średnimi. Zimowla
dobra. Z posiadanych "Sklenarek" najszybszy rozwój
wiosenny. Utrzymuje czystość w ulu. Bardzo dobra pszczoła
na gospodarkę wędrowną lub pożytki bardzo wczesne.
47/H/47 - pszczoły określane jako uniwersalne poprzez
dobre wykorzystanie wszystkich pożytków. Rodziny średnie
lub silne. Podczas silnych pożytków pszczoły mogą ograniczać
matkę w czerwieniu. Skłonność do nastroju rojowego umiarkowana.
Do zimowlii wchodzą rodziny wyrównane o średniej sile. Zimowla
dobra. Rozwój wiosenny minimalnie wolniejszy od 47/G/10.
Pszczoły łagodne jednak lubią interesować się co się dzieje
podczas przeglądu co objawia się lataniem pojedynczych pszczół
wokół pszczelarza. W przypadku pracy bez kapelusza może
to być denerwujące. Dba o czystość w ulu. Pszczoła do pasiek
przydomowych i wędrownych gdzie występują małe i średnie
pożytki przez cały sezon.
47/9/15 - bardzo łagodne pszczoły. Rozwój wiosenny
wolniejszy od pozostałych chociaż stosując pobudzanie można
tą cechę zminimalizować. Rodziny średnie z skłonnością do
ograniczania matki w czerwieniu. Rzadko wpada w nastrój
rojowy przez co utrzymuje dobrą pracowitość na późniejszych
pożytkach. Idealna pszczoła na pożytki średnie i późne gdzie
jest rekordzistką. Średnie rodziny zimują bardzo dobrze.
Dobre zachowanie higieniczne. Pszczoła bezobsługowa, idealna
do pasiek przydomowych o głównym pożytku przypadającym na
porę kwitnienia akacji lub później.
START